13 september 2014 | Xi Gege of Xi Dada heet hij liefkozend op internet, grote broer of papa Xi. China’s huidige partijleider en president Xi Jinping weet – anders dan zijn voorganger – uitstekend hoe hij zich positief kan presenteren. Op allerlei manieren werkt hij aan zijn imago: informeel, vriendelijk en met begrip voor de dagelijkse beslommeringen van zijn volk. Nu eens duikt hij op in een eenvoudig restaurant om gestoomde broodjes te eten in Beijing, dan weer helpt hij bedienen in een bejaardentehuis in een arme provincie in het binnenland.

Meteen na zijn aantreden zette hij de toon. “Sorry dat ik jullie heb laten wachten,” zei hij op zijn eerste persconferentie in de Grote Hal van het Volk tegen honderden stomverbaasde Chinese en internationale journalisten. Zoiets was nog nooit te horen geweest uit de mond van een Chinese partijleider. Vervolgens bleek hij gewone-mensen-taal te spreken in plaats van de gangbare communistische-partij-praat en was hij ook nog eens verstaanbaar, in schril contrast met mompelende voorgangers met sterke accenten, die nooit echt moeite leken te doen om hun boodschap over te brengen.

Een balletje trappen
Nu is Xi Dada dus een hit op de Chinese sociale media. Dat begon tijdens het WK voetbal in Brazilië. Xi is een groot voetbalfan en hij liet weten op te blijven voor de wedstrijden, die in China door een ongelukkig tijdverschil diep in de nacht te zien waren. Met de titel Als hij de kans heeft trapt hij een balletje verscheen een cartoon met de koosnaam Xi Dada op verschillende webfora. Die werd meteen door miljoenen mensen gedeeld. In een tweede serie werd het vriendelijk lachende mannetje gepresenteerd als doelman en als scheidsrechter. Chinezen zagen daarin een referentie aan de grootschalige anti-corruptie-campagne die Xi gestart was, waarin hij de arbiter is over goed en fout.

Daarnaast is er een weblog van een Xi fanclub waarin hij aangeduid wordt als Pingping. Die verdubbeling van het derde karakter van zijn naam klinkt net als Dada en Gege als een liefkozing. Of die weblog echt van een fan is of geregisseerd door het machtige propaganda apparaat doet er niet zoveel toe. Aan alles is te zien dat Xi de kracht van sociale media uitstekend kent en naar zijn hand weet te zetten.

Oorlog om publieke opinie
Dat gaat niet vanzelf. Xi heeft sinds zijn aantreden de oorlog verklaard aan het in zijn ogen ‘weerbarstige’ internet. “We moeten een sterk leger bouwen om het territorium van de nieuwe media te veroveren,” is een van zijn uitspraken. Een andere is: “De Communistische Partij moet strijdbaar zijn en oorlog voeren om de publieke opinie voor zich te winnen.”

Met grote voortvarendheid heeft hij het beteugelen van ongewenste informatie aangepakt met stringente richtlijnen voor de media. Vrijheid van meningsuiting en persvrijheid zijn weliswaar vastgelegd in de grondwet, maar verschillende mediarichtlijnen geven duidelijke grenzen aan. Het geheime (maar uitgelekte) Document Nummer 9 roept op om extra waakzaam te zijn voor een aantal gevaren dat een bedreiging vormt voor de Communistische Partij: de westerse constitutionele democratie, universele rechten, onafhankelijke media en burgerparticipatie. Al langer verboden waren het verspreiden van geruchten, het ondermijnen van de nationale eenheid en het openbaren van staatgeheimen. De mediarichtlijnen geven dus alle ruimte om ongewenste informatie te verbieden.

Legitimiteit
Het zorgvuldig vormgeven van zijn imago heeft natuurlijk een doel. Het is met de legitimiteit van de Communistische Partij in China wat minder rooskleurig gesteld dan een aantal jaar geleden. In de afgelopen decennia zorgde de welvaartsstijging van enorme groepen Chinezen voor voldoende steun, maar een groot deel van de jonge generatie heeft die oude, arme en bittere levensomstandigheden helemaal niet aan den lijve ondervonden. Voor hen moet de partij die zoveel bepaalt in hun leven zijn bestaansrecht dus bewijzen.

De verstrekkende anti-corruptie-campagne die Xi gestart is – waar zowel eenvoudige ‘vliegen’ als belangrijke kopstukken, zogenaamde ‘tijgers’, achter de tralies verdwijnen – is erop gericht om weer legitimiteit te verwerven. De Communistische Partij moet af van het imago van corruptie, machtsmisbruik en zelfverrijking. Dat heeft Xi uitstekend begrepen.

Mediageniek
Met moderne communicatiemiddelen, een vleug ouderwetse propaganda en strenge censuur bouwt Xi slim aan zijn imago. Het feit dat hij een zeer mediagenieke vrouw heeft – de voormalige legerzangeres Peng Liyuan – maakt het mogelijk een flinke dot glamour toe te voegen aan die saaie, maar nog immer allesbepalende politieke pilaar, de Chinese Communistische Partij.

Artikel op basis van mijn lezing tijdens de Nacht van de Dictatuur in Den Haag, 12 september 2014.