21 februari 2014 | Wat is To Live (活着，Huozhe) van Zhang Yimou toch indrukwekkend. De bijna vergeten film uit 1994 vertelt het verhaal van Fugui en Jiazhen vanaf de jaren ’40 tot in de jaren ‘70. De oorlog tussen de Nationalisten en de Communisten, de vroege Mao-jaren, campagnes als de Grote Sprong Voorwaarts en de Grote Proletarische Culturele Revolutie, allemaal passeren ze de revue. Die tumultueuze ontwikkelingen zie je door de ogen van gewone mensen, die eigenlijk alleen maar een zo gewoon mogelijk leven willen leiden.

Dicht op de huid
Beelden vertellen vaak meer dan woorden. Daarom liet ik de film zien aan mijn studenten van Amsterdam University College. De geschiedenis wordt voelbaar, doordat het verhaal van één echtpaar wordt verteld, heel dicht op de huid gefilmd. Zo begrijp je wat het betekent als je toevallig tot de verkeerde ‘klasse’ behoort. Hoe je ster de ene periode kan stijgen, om de volgende periode opeens pijlsnel te dalen en je als ‘contrarevolutionair’ wordt aangemerkt.

Er zitten veel subtiele grapjes in de film. En dat verbaast niet als je weet dat het script is gebaseerd op een roman van Yu Hua. Dat is de schrijver die onlangs het zeer innemende boek China in 10 Words schreef (een beschrijving van China aan de hand van woorden als Revolutie, Copycat en Bamboozle) en die regelmatig rake commentaren schrijft over het huidige China. Zijn werk is ook toegankelijk voor mensen die geen Chinees lezen, omdat zijn artikelen vaak worden vertaald en gepubliceerd in internationale kranten, onder andere in de New York Times.

Verboden
Regisseur Zhang Yimou had voor deze film de buitenlandse distributierechten al verkocht voor hij startte met filmen, in 1994 een unicum in China. Toen de film klaar was, kon hij de censoren in China echter niet bekoren. De film werd verboden en Zhang mocht twee jaar lang geen films maken.

Geliefd
Sindsdien lijkt Zhang Yimou meer op safe te spelen. Hij maakte epische films als Hero en House of Flying Daggers, die spelen veilige, vervlogen tijden. Daarmee maakte hij zich zo geliefd bij de Chinese autoriteiten, dat hij de prestigieuze openingsceremonie van de Olympische Spelen in Beijing in 2008 mocht regisseren.

Een kleine smet op zijn blazoen is zijn veroordeling tot het betalen van een boete van ruim een miljoen dollar (!) omdat hij de één-kind-politiek had overtreden (hij heeft drie kinderen bij zijn huidige vrouw, maar geruchten spreken van wel zeven kinderen bij verschillende vrouwen).

Moeilijk te verkrijgen
Het was niet makkelijk een dvd van de film te bemachtigen. Eerst dacht ik beet te hebben bij een distributeur van Aziatische films in Nederland, die ‘m in voorraad zou hebben, maar dat bleek toch niet het geval. Uiteindelijke kreeg ik via via de naam van een dvd winkeltje in Thailand. Maar helaas, de envelop die een week later in de bus viel, bevatte een Italiaanse klassieker. Gelukkig stuurden ze na de foutmelding onmiddellijk de juiste film.

De studenten waren onder de indruk. Na het lezen van talloze artikelen en boeken kwamen de Mao-jaren door de prachtige beelden en krachtige dialogen opeens heel erg dichtbij.